Negatieve effecten van racen in de duinen niet op voorhand uit te sluiten
Zoals veel mensen na de zogenaamde ‘PAS-uitspraak’ van de Raad van State in 2019 zullen weten, zijn duingebieden gevoelig voor stikstof én geldt voor dergelijke natuurgebieden in Nederland dat zij ‘stikstofoverbelast’ zijn door de hoge concentraties stikstof in de lucht. Voor een ‘project’ dat leidt tot extra stikstofuitstoot en dus mogelijk tot een toename van de stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden moet daarom worden beoordeeld of dit negatieve effecten kan hebben op deze beschermde natuurgebieden.
Het racecircuit van Zandvoort ligt iets ten noorden van de badplaats, midden in de duinen, onmiddellijk grenzend aan het Natura 2000-gebied ‘Kennemerland-Zuid’. Het verbaast wellicht niet dat negatieve effecten van de F1-races daardoor op voorhand niet kunnen worden uitgesloten. De provincie Noord-Holland verleende daarom een natuurvergunning aan Race Circuit Zandvoort (‘RCG’), waartegen MOB nu procedeert.
Per saldo niet meer stikstof?
Om te beoordelen of zich negatieve effecten kunnen voordoen, wordt in de praktijk een berekening gemaakt met de online rekentool Aerius. Blijkt dat de stikstofdepositie van een project lager uitvalt dat 0,00 mol/ha/jaar dan mag worden aangenomen dat negatieve effecten op voorhand zijn uit te sluiten.
Valt de depositie hoger uit, dan is de volgende stap doorgaans om te kijken of deze effecten door middel van ‘intern salderen’ zijn uit te sluiten. Bij intern salderen mag een toename van de stikstofdepositie die van een project het gevolg is, worden afgezet tegen afnames van stikstofdepositie die van hetzelfde project het gevolg zijn.
‘Een – langdurige – pitstop van de F1 in Zandvoort is, helaas voor de fans, zeker nog niet van de baan’
Als er per saldo geen stikstof wordt toegevoegd, kunnen negatieve effecten worden uitgesloten. De bepalende maatstaf voor dit salderen, is de zogenaamde referentiesituatie. Dat is de stikstofdepositie die binnen de laatst vergunde situatie voor een locatie is toegestaan. Er zijn overigens nog andere mogelijkheden om een natuurvergunning te verlenen, maar in het geval van RCG lag interne saldering aan de vergunning ten grondslag.
Procedureel oordeel
Volgens een rapport van onderzoeksbureau Peutz leidt het organiseren van de F1 per saldo niet tot een toename van stikstofdepositie ten opzichte van de op basis van een milieuvergunning uit 1997 en een uit 2010 daterende natuurvergunning aan RCG toegestane stikstofdepositie.
Aan de hand van een eigen deskundigenrapport heeft MOB de aan deze conclusie ten grondslag liggende berekeningen in twijfel getrokken. In de door MOB ingestelde bodemprocedure was de kritiek op het rapport van Peutz aanleiding voor de meervoudige kamer van de rechtbank om het onderzoek ter zitting te heropenen en om de Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (‘Stab’) te vragen om een onafhankelijk deskundigenadvies.
Vanwege de aard van de voorlopige voorziening is er tijdens deze ‘spoedprocedure’ echter maar beperkt ruimte voor waarheidsvinding. Tegen die achtergrond overweegt de voorzieningenrechter dat hij niet op het onderzoek van de Stab vooruit kan lopen en worden de belangen van RCG bij het laten doorgaan van de F1-race zwaarwegender geoordeeld dan het betrokken natuurbelang.
Volgend jaar
De redenering lijkt voor velen heel logisch. Het is immers veel gevraagd van enkele rechter om, zonder het door een meervoudige kamer nodige geachte deskundigenonderzoek, in dit stadium de natuurvergunning te schorsen met alle mogelijke gevolgen van dien; waaronder het faillissement van RCG.
Daar staat echter tegenover dat bestuursrechters van financiële argumenten normaliter niet snel onder de indruk zullen zijn. Bovendien is een vergunning op grond van intern salderen, volgens de rechtspraak van de hoogste (Europese) rechter, uitsluitend mogelijk als ‘elke redelijke wetenschappelijke twijfel’ over de gevolgen van de F1-races voor het betrokken beschermde gebied zijn weggenomen. Het inschakelen van de Stab in de bodemprocedure lijkt erop te duiden dat de F1-races niet zonder meer aan deze maatstaf kunnen voldoen.
Het is opmerkelijk dat de voorzieningenrechter niet aan de geldende Europeesrechtelijke norm heeft getoetst. F1-fans lijken er al met al goed aan te doen dit weekend extra van de race te genieten. Een – langdurige – pitstop van de F1 in Zandvoort is, helaas voor hen, zeker nog niet van de baan.
Dit artikel is geschreven door Jan de Heer en is eerder gepubliceerd in De Jurist.
