Zorgaanbieders waar gewoonlijk meer dan 50 personen zorg verlenen, moeten hun fusies en overnames ter voorafgaande goedkeuring bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) aanmelden. De NZa toetst dan of de normen voor cruciale zorg in gevaar komen en of het concentratieproces zorgvuldig is doorlopen (de zogeheten zorgspecifieke fusietoets). Deze toets staat los van een eventuele (latere) mededingingstoets door de Autoriteit Consument & Markt (ACM), die – als de toepasselijke omzetdrempels voor melding bij de ACM zijn overschreden – pas ná goedkeuring door de NZa kan plaatsvinden. De wijze van toetsen door de NZa zal per 1 juli 2022 wijzigen. De drie belangrijkste beleidswijzigingen hebben betrekking op de reikwijdte van de zorgspecifieke fusietoets, de beschrijving van de financiële gevolgen van de voorgenomen concentratie en het horen van cliënten en personeel bij de voorgenomen concentratie.

Reikwijdte van de zorgspecifieke fusietoets


Tot nu moest ieder concern waarbinnen zich (ten minste) een zorgaanbieder met meer dan 50 zorgverleners bevond iedere fusie of overname melden. De NZa formuleert nu een (beperkte) uitzondering op die regel. Vanaf 1 juli 2022 moeten alleen concentraties gemeld worden die plaatsvinden binnen een concern waar in totaal door ten minste 50 personen zorg wordt verleend én waarbij een zorgaanbieder direct betrokken is bij de transactie.

De NZa legt het begrip directe betrokkenheid (helaas) zeer beperkt uit. Direct betrokken houdt in dat dat de entiteit binnen een concern die de transactie aangaat, zelf zorg verleent of (indirect) zeggenschap uitoefent over een dochteronderneming die zorg verleent. Dit betekent dat een groot aantal transacties die een zorgaanbieder niet direct aangaan, toch onder de meldingsplicht blijft vallen. Het gaat dan bijvoorbeeld om een investeringsmaatschappij met zeggenschap over een zorginstelling die een transportbedrijf koopt. Koopt in dit voorbeeld dat transportbedrijf zelf echter vervolgens een concurrent, dan hoeft in de nieuwe constellatie niet te worden gemeld (want de koper heeft zelf geen zeggenschap over een zorginstelling). De NZa maakt in haar toelichting ook duidelijk dat deze regels niet kunnen worden omzeild door een lege vennootschap tussen te voegen. Daarmee wordt de concernstructuur van de koper erg belangrijk om te bepalen of sprake is van een direct betrokken zorgaanbieder en daarmee van een meldplicht.

Uit de voorbeelden van de NZa blijkt ook dat het niet vereist is dat de direct betrokken zorgaanbieder(s) zélf zorg moeten doen verlenen met ten minste 50 personen. Het volstaat dat de direct betrokken zorgaanbieder(s) met minder dan 50 personen zorg doen verlenen, mits elders binnen de betrokken concerns wel aan het criterium van ten minste 50 personen wordt voldaan.

Financiële gevolgen van de voorgenomen concentratie


In de melding moeten onder meer de financiële gevolgen van de voorgenomen transactie zo concreet mogelijk aangegeven worden.

Hoeveel informatie moet worden aangeleverd hangt voortaan af van de financiële gezondheid van de bij de voorgenomen concentratie betrokken organisaties. Die situatie bepaalt vervolgens hoe uitgebreid de financiële onderbouwing van de voorgenomen concentratie moet zijn.

Er zijn drie situaties mogelijk:

  1. Alle organisaties die betrokken zijn bij de voorgenomen concentratie hebben een positief exploitatieresultaat. In dit geval hoeft er relatief weinig financiële informatie te worden aangeleverd, namelijk:
  • Een (geconsolideerde) prognose winst- en verliesrekening voor de komende vijf jaren;
  • Een (geconsolideerde) prognose balans voor de komende vijf jaren; en
  • Een toelichting op de opbouw (omvang en verdeling) van de financiering van de overnamesom.
  1. Eén van de organisaties die bij de voorgenomen concentratie betrokken is heeft een negatief exploitatieresultaat. Als hiervan sprake is moeten partijen meer financiële informatie aanleveren.
  • Partijen dienen dan aanvullend het onderstaande aan te leveren:
    • Een beschrijving/toelichting op welke wijze de negatieve financiële situatie wordt omgebogen na de voorgenomen concentratie; en
    • Een beschrijving van de synergievoordelen die ontstaan na de voorgenomen concentratie en mede bijdragen aan de ombuiging naar een positief exploitatieresultaat aan te leveren.
  1. Naast goedkeuring van de NZa is ook de goedkeuring van een andere externe toezichthouder (bijvoorbeeld de ACM of de Autoriteit Financiële Markten) vereist. In dit geval moet men er rekening mee houden dat dan relatief veel financiële informatie aangeleverd moet worden.
  • De NZa verwacht in dat geval een volledig financieel businessplan wordt aangeleverd dat bestaat uit:
    • (Geconsolideerde) prognose winst- en verliesrekening voor de komende vijf jaren;
    • (Geconsolideerde) prognosebalans voor de komende vijf jaren;
    • Verwachte synergievoordelen in de komende vijf jaren;
    • Geprognotiseerde integratiekosten van de voorgenomen concentratie; en
    • (Geconsolideerde) prognose kasstroomoverzicht voor de komende vijf jaren.

Horen van cliënten en personeel bij de voorgenomen concentratie


Cliënten/patiënten en personeel van de direct betrokken organisatie(s) moeten voortaan altijd geïnformeerd worden over de voorgenomen concentratie en in de gelegenheid gesteld worden om daarop te reageren. Anders dan voorheen beperkt deze informatie- en inspraakplicht zich niet tot uitsluitend ondernemingen met een cliënten- en/of ondernemingsraad. Is er geen cliënten- en/of ondernemingsraad, dan moeten de cliënten en het personeel op een alternatieve wijze worden geïnformeerd. In de praktijk was dit overigens in veel zaken ook voorheen al een eis van de NZa.

Overgangsperiode


De aangekondigde beleidswijzigingen treden per 1 juli 2022 in werking. Er wordt een overgangsperiode van twee maanden gehanteerd. Aanvragen die zijn ingediend vóór 1 juli 2022 worden behandeld conform het huidige beleid. Aanvragen in de periode tussen 1 juli 2022 en 1 september 2022 kunnen zowel via het huidige als het nieuwe aanvraagformulier worden ingediend. Vanaf 1 september 2022 zal het nieuwe aanvraagformulier en het nieuwe beleid volledig in werking treden.

Vragen?


Het Zorgteam en het Competition Team van de praktijkgroep Mededinging & Overheid hebben zeer ruime ervaring met het melden van fusies en overnames bij de NZa en beantwoorden graag uw vragen over het gewijzigde beleid van de NZa en vanzelfsprekend ook alle andere vragen die betrekking hebben op fusies en overnames in de zorg.