De Alcoholwet komt voort uit het Nationaal Preventieakkoord en de evaluatie van de huidige wetgeving. De aanscherping in de nieuwe wet vindt Staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het noodzakelijk zodat problematisch alcoholgebruik, voornamelijk onder jongeren, wordt tegengegaan. Ook bleek uit onderzoek dat een grote groep consumenten minder alcohol zou kopen als er geen, of weinig korting op wordt toegepast.
De ChristenUnie-Staatssecretaris heeft na nieuwe strenge wetgeving voor rookwaren nu alcoholhoudende dranken in het vizier. In de Alcoholwet worden verkoopmogelijkheden van alle alcoholhoudende dranken beperkt en worden scherpere regels ingevoerd voor de leeftijdscontrole. Daarnaast vindt ook een verplaatsing plaats van bevoegdheden, zodat sommige regels nu op gemeentelijk niveau kunnen verschillen. Ten slotte krijgt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) meer toezichtstaken op het gebied van alcoholverkoop. Sommige wijzigingen hebben als (nuttig) doel om te voorkomen dat minderjarigen aan alcohol komen, maar ander wijzigingen lijken verder te gaan dan nodig.
Nieuwe regels en verboden
De meest bekende wijziging is het verbod op prijsacties. In fysieke en virtuele winkels, daar waar alcohol wordt verkocht voor ‘gebruik niet ter plaatse’ (dus niet in de horeca), wordt het verboden om meer dan 25% korting te geven, of andere giften van vergelijkbare waarde. In de horeca wordt de bevoegdheid aan gemeentes gegeven om kortstondige kortingsacties van 40% of meer (zogenaamde ‘happy hours’) kunnen verbieden.
Enkele andere wijzigingen zien op het voorkomen dat minderjarigen drank in handen krijgen. Een (in de praktijk) belangrijke wijziging is dat het verboden wordt om alcohol te kopen als meerderjarige en dat te verstrekken aan een minderjarige, het ‘wederverstrekken’. Ook wordt verplicht voor verkopen op afstand om zowel op het moment van de aankoop/bestelling als het moment van de levering te verifiëren dat de ontvanger meerderjarig is. Hiervoor komt op den duur een apart systeem, maar voorlopig kan nog worden volstaan met het plaatsen van een ‘vinkje’ bij de bestelling.
Uit onderzoek is gebleken dat met name bij de thuisbezorgende diensten vaak de controle van de leeftijd achterwege blijft. Door de nieuwe Alcoholwet zou dat niet meer mogelijk moeten zijn. Voordat je een drankje bij je maaltijd koopt en krijgt thuisbezorgd, zul je dus eerst moeten aangeven dat je meerderjarig bent.
Gemeentes krijgen zoals aangegeven meer bevoegdheden. Niet alleen kunnen zij nadere eisen stellen aan de vloeroppervlakte van een slijterij en mogen zij zogenaamde alcohol-overlastgebieden aanwijzen, zij kunnen ook bepalen of een slijterij proeverijen mag uitvoeren. Als dat is toegestaan moeten slijterij-ondernemers een aparte vergunning aanvragen om de proeverij uit te mogen voeren. De proeverij mag dan enkel buiten normale openingstijden worden gehouden en met een beperkte gastenlijst van bezoekers die op voorhand hebben betaald. Ook zal je geen voedsel of andere producten mogen aanbieden tijdens de proeverijen.
Hoewel gemeentes meer bevoegdheden krijgen, worden toezichtstaken weggehaald bij de gemeentes. De NVWA zal toezichthouden op de Alcoholwet en handhaven met boetes die variëren van 1.360 euro tot 5.540 euro. De NVWA kan, afhankelijk van de omstandigheden van het geval, een schriftelijke waarschuwing, een bestuurlijke boete of lasten onder dwangsom opleggen.
Gevolgen voor de praktijk
De nieuwe Alcoholwet zal het moeilijker maken voor minderjarigen om aan drank te komen. Niet alleen worden leeftijdschecks toegevoegd voor online verkopen (die momenteel nagenoeg ontbreekt), ook wordt het doorgeven van alcohol aan minderjarigen strafbaar. Prijsacties zullen denkbaar leiden tot minder aankoop van grotere hoeveelheden alcohol, wat het misbruik bij jongeren (en ouderen) zal tegengaan.
Er zitten echter ook nadelen aan de wet. Voor ondernemers met slijterijen wordt het leven niet makkelijker gemaakt. De in de praktijk gewenste mogelijkheid voor slijterijen om proeverijen te organiseren wordt weliswaar mogelijk gemaakt, maar enkel onder zeer strakke voorwaarden. Het is de vraag of een dergelijke voorwaardelijke proeverij veel klanten zal trekken, omdat vooraf moet worden aangemeld, er moet worden betaald en het moet buiten reguliere openingstijden plaatsvinden. Ook geldt dat ondernemers per gemeente tegen andere regels kunnen gaan oplopen, niet alleen voor wat betreft de proeverijen, maar ook de eisen aan het minimumoppervlakte van een slijterij.
Een ander punt is de handhaving door de NVWA. De NVWA heeft met de Alcoholwet nóg een taak gekregen, terwijl het al nauwelijks aan haar overige taken toekomt. Het is de vraag hoe goed de NVWA kan handhaven op deze landelijk verspreide markt van horeca, slijterijen en festivals.
Er zal dus het nodige veranderen voor ondernemers in de drankenbranche en de vraag is of de Alcoholwet niet meer snoeit in de mogelijkheden dan nodig. Zo is Plus al gestopt met het aanbieden van online sterke drank. Andere slijterijen moeten gaan afwegen wat zij doen met het beprijzen van hun drank, want kortstondige grote kortingen mogen dus niet meer. Voor de ondernemers in de slijterijbranche kan deze nieuwe wetgeving dus nog wel een flinke kater opleveren.
Dit artikel is geschreven door: Victor van Ahee en Mina Morkoc en is eerder gepubliceerd in De Jurist.